این وبلاگ توسط زهرا سهرابی دانشجوی دینشگاه علمی کاربردی شیراز به دستور استاد مهندس بینا تهیه گردیده است.
دروازه قرآن شیراز یکی از 6 دروازه باقیمانده این شهر و یکی از آثار دیدنی شیراز به شمار میرود.
دروازه قرآن از زمان آلبویه در همین مکان فعلی بارها ویران و تجدید بنا شده است.
ویران شدن این بنا در سال 1315 ه.ق به دستور والی وقت یکی از این نمونههاست.
دروازه قرآن کنونی را نیکوکاری به نام حسین ایگار ساخته و به مردم شیراز هدیه کرده است.
در بالای طاق بزرگ این دروازه اطاقی تعبیه شده که دو قرآن کتابت شده به دست سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری در آن نگهداری میشده است.
مردم شیراز قدیم، اول هر ماه قمری با عبور از زیر قرآن که آن را به حضرت علی علیهالسلام منتسب میدانستند خود را در برابر خطرها و بلاها بیمه میکردند.
آنها عقیده داشتند که کلامالله مجید تا پایان ماه آنان را از هر بلایی حفظ میکند.
دروازه قرآن شیراز یکی از 6 دروازه باقیمانده این شهر و یکی از آثار دیدنی شیراز به شمار میرود. دروازه قرآن از زمان آلبویه در همین مکان فعلی بارها ویران و تجدید بنا شده است. ویران شدن این بنا در سال 1315 ه.ق به دستور والی وقت یکی از این نمونههاست. دروازه قرآن کنونی را نیکوکاری به نام حسین ایگار ساخته و به مردم شیراز هدیه کرده است. |
این دو قرآن که در اصطلاح آن را قرآن هفده منی مینامیدند هم اینک در موزه پارس شیراز در معرض دید علاقه مندان قرار دارد و یکی از شاهکارهای نگارش کتاب آسمانی مسلمانان جهان به شمار میرود.
دروازه قرآن شیراز در کنار تفرجگاه گهواره دید و مقبره خواجوی کرمانی از شاعران مشهور کشورمان قرار دارد وگردشگران بسیاری با عکس گرفتن در کنار این اثر تاریخی خاطرات شیرینی را با خود به همراه میبرند.
بهشت گمشده نام منطقهای خوش آب و هوا و سرسبز در شهرستان مرودشت و کامفیروز است. نام اصلی این مکان تنگ بستانک بوده است که اکنون به بهشت گم شده مشهور شده است
در سال ۷۴۵ (ه.ق) مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو پادشاه فارس، ملکه تاشی خاتون اقدامات نیکویی بر بارگاه آن حضرت انجام داد. این بانوی نیکوکار، اقدام به بهسازی بارگاه کرد و در عرض ۵ سال از سال ۷۴۵ تا ۷۵۰ (ه.ق) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. همچنین در جنب آرامگاه، مدرسهای وسیع بنا کرد. او همچنین تعداد زیادی از مغازههای بازار نزدیک حرم و ملک میمند فارس را وقف بر این آستان مقدس کرد.
ابن بطوطه جهانگرد مراکشی که در سال ۷۴۸ (ه.ق) برای بار دوم به شیراز سفر کرده، در سفرنامه خود درباره اقدامات ملکه تاشی خاتون و توصیف آرامگاه، چنین نوشته است:
این آرامگاه در نظر شیرازیها احترام تمام دارد و مردم برای تبرک و توسل به زیارتش میروند. تاشی خاتون، مادر شاه ابواسحاق، در جوار این بقعه بزرگ، مدرسه و زاویه ای ساخته است که در آن به اطعام مسافران میپردازند و عده ای از قاریان پیوسته بر سر تربت امامزاده، قرآن میخوانند شبهای دوشنبه، خاتون به زیارت آرامگاه میآید و در آن شب قضات و فقها و سادات شیراز نیز حاضر میشوند. این جمعیت در بقعه جمه میشوند و با آهنگ خوش به قرائت قرآن مشغول میشوند. خوراک و میوه به مردم داده م یشود و پس از صرف طعام، واعظ، بالای منبر میرود و تمام این کارها در بین نماز عصر و شام انجام میگیرد.
خاتون در غرفه مشبکی که مشرف به مسجد است، مینشیند. در آخر هم (به احترام این بقعه) همانند سرای پادشاهان طبل و شیپور و بوق مینوازند.
در سال ۹۱۲ (ه.ق) به دستور شاه اسماعیل صفوی، بهسازی گستردهای بر آرامگاه انجام گرفت. ۸۵ سال بعد بر اثر زلزله سال ۹۹۷ (ه.ق)، نیمی از گنبد آرامگاه ویران شد که دوباره در سالهای بعد بازسازی گردید.
در سال ۱۱۴۲ (ه.ق) نادرشاه افشار بهسازی گستردهای بر این آرامگاه انجام داد و به دستور او قندیل بزرگی در زیر سقف و گنبد آویزان کردند. نادرشاه پیش از گرفتن شیراز و غلبه بر افغان ها، پیمان بسته بود که اگر در جنگ پیروز شود، بهسازی شایسته ای بر این بقعه انجام دهد. بنابراین پس از پیروزی بر افغانها و تسلط شیراز، ۱۵۰۰ تومان پول آن زمان را صرف بهسازی شاه چراغ کرد و قندیل او ۷۲۰ مثقال وزن داشته که از طلای ناب و زنجیر نقره ای ساخته بوده اند. این قندیل تا سال ۱۲۳۹ (ه.ق) همچنان آویزان بود.
در زلزله سال ۱۲۳۹ (ه.ق) شیراز با خاک یکسان شد و این آرامگاه نیز به کلی مخروبه گردید، نویسنده تذکره دلگشا که خود شاهد این زلزله بوده است چنین مینویسد:
گنبد بقعه (شاه چراغ) که از غایت ارتفاع، آفتاب جهان تاب هر روز در نیم روز خود را در سایه آن کشیدی به یک دفعه چنان بر زمین خورد که زمین شکافته و در اعماق خاک فرو رفت... و آن عمارات عالی ... تو گویی همیشه ویران بوده ... .
پس از زلزله، قندیل اهدایی نادرشاه را فروختند و صرف بازسازی آرامگاه کردند.
در سال ۱۲۴۳ (ه.ق) به دستور فتحعلی شاه قاجار، حسینعلی میرزا فرمانفرما، پی گیر شد تا کف بقعه را یک متر از سطح زمین بلندتر بسازد. این کار صورت گرفت و به جای استفاده از سنگ و ساروج، آن را از سنگ و آجر و گچ بنا کردند و در آخر ضریحی نقره ای بر گور نصب کردند. در سال ۱۲۶۹ (ه.ق) بر اثر زلزله، گنبد آرامگاه شکست و فرو ریخت. در همان سال محمدناصر ظهیرالدوله آن را نوسازی کرد.
در سال ۱۲۸۹ (ه.ق) مسعود میرزا ظل السلطان دری نقره ای بر ورودی حرم نصب کرد و در سال ۱۲۹۲ (ه.ق) شاهزاده ظل السلطان، ساعت زنگ دار بزرگی بر برج جنوبی بقعه نصب کرد.
در سال ۱۳۰۶ (ه.ق) آینه کاری مفصلی بر دیوارهای داخل حرم انجام گرفت.
در سال ۱۳۳۶ خورشیدی، آخرین گنبد قدیمی آرامگاه برچیده شد و اولین گنبد با بتون آرمه ای توسط انجمن آثار ملی و اداره باستانشناسی فارس به همت هنرمند فقید سید احمد رضازاده ساخته شد.
در سال ۱۳۶۰ خورشیدی با حکمی از سوی خمینی سید محمد مهدی دستغیب به تولیت آستان احمدی و محمدی منصوب شدند.
از نخستین سالهای پس از انقلاب اسلامی، تاکنون کارهای زیر انجام گرفته است:
- توسعه مجموعه فرهنگی مذهبی حرم در زمینی به مساحت ۱۰۰ هزار متر مربع.
- ایجاد ۱۶۲ حجره در دور تا دور حیاط در دو طبقه که پیشانی و تاق نمای این حجرهها تماماً کاشی کاری شده است.
- نصب سنگ مرمر در کف حرم و دیوارهای اطراف.
- سنگ فرش کردن حیاط وسیع آرامگاه.
- ساخت سر در جنوبی که اسکلت این در، بتون آرمه است و قسمتی از وصیت نامه امام بر روی کاشی معرق به خط نستعلیق
زینت بخش فضای درونی آن است. دو لنگه در وروردی آن از چوب ساج تهیه شده و به وسیله ورق و قبههای هشت پر برنزی آراسته شده است.
- در غرب حرم، سالنی زیبا ساخته شده که کف آن و دیوارهای اطراف تا ارتفاع ۱.۵ متر سنگ مرمر شده و اسامی الهی با خط زیبا و به رنگ طلایی بر سطح آن نوشته شده اتس. پنجرههای مشبک چوبی و شیشههای رنگی در شکل مختلف، زیبایی آن را دوچندان کرده است. آینه کاری و گچ بری آن به سبک سنتی انجام گرفته است.
- ساخت گلدسته جنوبی، این گلدسته شبیه و قرینه گلدسته شمالی است. کاشی کاری آن دارای رنگ طبیعی است. اگر چه بدنه آن و نوشته هایش شبیه گلدسته شمالی است اما سطح گلدسته شمالی به نامهای خداوند مزین شده و حال آن که بر بدنه این گلدسته،
نامهای امامان و لقبهای آنها با هنرمندی خاصی نوشته شده ا ست.
- در سقف ایوان، چوب ساج به کار رفته و اسامی الهی و ائمه اطهار با چوب نارج و افرا بر آن نوشته شده است.
- حوض بزرگی در میان حیاط با الهام از سبک مذهبی ساخته شده است. سنگهای بزرگ این حوض از جنس چینی است و از معادن نی ریز فارس تهیه شده است.
- در دور تا دور آرامگاه، خارج از محوطه، بازارهایی دوطبقه ساخته شده اند. ساختمان این بازارها اگر چه با مصالح نوین ساخته شده، اما در ساخت آن، شیوه سنتی و معماری اصیل ایرانی محفوظ مانده است.
سد مخزنی درودزن در یکصد کیلومتری شمال غرب شیراز, بر روی رودخانه کر احداث گردیده است و با تنظیم حدود 760 میلیون مترمکعب آب در سال, آب کشاورزی حدود 42 هزار هکتار از اراضی
بلوک رامجرد و حدود 34 هزار هکتار از اراضی منطقه کربال و کناره مرودشت را تامین می نماید .
توزیع آب در سطح اراضی رامجرد به روش مدرن و در سایر اراضی زیر سد به روش نیمه مدرن و سنتی صورت می گیرد
میزان اراضی رو به افزایش بوده و با اتمام طرحهای در دست اجراء به 112 هزار هکتار خواهد رسید.
همچنین از طریق سد درودزن آب شرب شهر شیراز- مرودشت و تعدادی از روستاهای بین راه و موسسات بزرگ صنعتی نزدیک و نیز
آب صنعتی جهت مصارف صنایع پتروشیمی نیز تامین می گردد.
پس از اتمام سد در سال 1351 پروژه های مختلفی جهت احداث کانالها, زهکشها و شبکه های آبیاری در دست اجراء بوده است که
می توان به زهکش در مناطق رامجرد, کربال, بیضا, دشت آهوچر و
بازسازی بندهای امیر, موان, تیلکان و پوشش بتنی کانالهای اصلی, درجه 1, درجه 2, 3 و 4 زیر دست سد اشاره نمود.
نوع سد : مخزنی (خاکی با هسته رسی)
ارتفاع از پی : 58 متر
طول تاج : 710 متر
عرض تاج : 8 متر
حجم مخزن : 960 میلیون مترمکعب
حجم مرده مخزن : 133 میلیون مترمکعب
حجم مفید مخزن : 830 میلیون مترمکعب
نوع سرریز : بتنی آزاد
مساحت دریاچه : 55 کیلومتر
پاسارگاد در دشتی مرتفع به ارتفاع ۱۹۰۰ متر از سطح دریا، در حصار کوهستان واقع شدهاست. در سده هفتم قمری اتابکی از سلغریان فارس درنزدیک آرامگاه کورش مسجدی ساخت که در آن از سنگ کاخها استفاده شدهبود. به مناسبت جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در سال ۱۹۷۱ این سنگها دوباره به جاهای اصلی خود بازگردانده شدند. کاخ محل سکونت بی تردید نشان از تاثیر و نقش معماری یونانی دارد. ظاهراً هنگامی که کورش در سال ۵۴۵ پیش از میلاد سارد (پایتخت لیدی، شهری در غرب ترکیهٔ امروزی) را به تصرف درآورد به شدت تحت تاثیر بناهای مرمرین شاهان لیدی قرار گرفته است. چه بسا او همان زمان شماری از اساتید اهل لیدی را در پاسارگاد به کار گماشته است. در کاخ تناسب جذاب سنگهای مرمر تیره و روشن، مخصوصاً در پایهها، جلب نظر میکند. این سنگها از پیرامون سیوند آورده شده است
آرامگاه کوروش
نوشتار اصلی آرامگاه کورش بزرگ
مهمترین اثر مجموعهٔ پاسارگاد، بنای آرامگاه کورش بزرگ است که پیشتر مشهور به «مشهد مادر سلیمان» بود. در سال ۱۸۲۰ پس از پژوهشهای باستانشناسی، هویت اصلی بنا به عنوان آرامگاه کوروش کبیر مشخص شدهاست و چون گوهری در میان دشت خودنمایی میکند. این آرامگاه حدوداً در ۵۳۰ تا ۵۴۰ قبل از میلاد از سنگ آهکی به رنگ سفید ساخته شدهاست. بنای آرامگاه میان باغهای سلطنتی قرار داشته و از سنگهای عظیم، که درازای بعضی از آنها به هفت متر میرسد، ،ساخته شدهاست.
تخته سنگهای آرامگاه با بستهای فلزی معروف به بست دم چلچله ای، به هم پیوسته بوده، که بعدها آنها را کنده و بردهاند و اکنون جایشان به صورت حفرههایی دیده میشود که بیشترشان را تعمیر کردهاند.
بنای آرامگاه دو قسمت مشخص دارد:
پایه بنا (۱۳٫۳۵×۱۲٫۳۰ متر) از شش لایه پلکانی تشکیل شدهاست، که از آنها اولی به بلندی ۱۷۰ سانتی متر، دومی و سومی ۱۰۴ سانتی متر، و سه عدد آخری ۵۷٫۵ سانتی متر هستند. ارتفاع کلی بنا در حدود ۱۱ متر است. در ورودی آرامگاه در سمت شمال غربی قرار داشته و ۷۵ سانتی متر پهنای آن است. این درگاه کوتاه نیز دارای دو در سنگی بوده که از بین رفتهاست.
خزانهٔ آرامگاه، در بالاترین نقطه، شکل یک خانهٔ شیروانی ساده با یک ورودی کوچک در غرب را دارد. تا حدود صد سال پیش باور بر این بود که این بنا آرامگاه مادر سلیمان باشد و در دورهٔ اتابکان در زمان آل بویه با استفاده از ستونهای باقی مانده از کاخهای باستانی مسجدی با نام «مسجد اتابکی» در گرد آن ساخته و یک محراب کوچک در خزانهٔ آرامگاه کندهکاری شد. در دههٔ ۱۹۷۰ بقایای مسجد پاکسازی شده و تکههای تاریخی به نزدیکی مکانهای اصلیشان بازگردانده شدند.
پس از کشته شدن کوروش در جنگ با سکاها یا ایرانیان شمالی، جسد وی را مومیایی کرده و درون تختی از زر نهاده و اشیای مهم سلطنتی و جنگی او را در کنار وی گذارده بودند. به گزارش مورخان زمان اسکندر, وقتی اسکندر به پاسارگاد آمد و از مقبره کوروش که در میان باغی بزرگ قرار داشت دیدن کرد به آریستوبولوس دستور داد درون مقبره را تزیین کند. آریستوبولوس در درون مقبره تابوتی زرین, یک میز و تعدادی ظروف زرین و سلاحهای گرانقیمت و لباسهای شخص کوروش و کلیه جواهراتی را که زمانی به دست میکرد یا به خود می آویخت مشاهده کرد. این آرامگاه در آن زمان توسط تعدادی مغ محافظت میشود اما در زمان اسکندر مورد دستبرد قرارگرفت و کلیه اشیاء گرانقیمتش به سرقت رفت.[۴]
در شیب سقف آرامگاه دو حفرهٔ بزرگ وجود دارد که برای سبک کردن سنگها و کم کردن از بار سقف ایجاد شدهاست و برخی اشتباها، جای نگهداری کالبد کوروش و همسر وی دانستهاند.
آرامگاه کوروش در همه دوره هخامنشی مقدس به شمار میآمده این امر باعث گردیده که در دوران اسلامی هم این تقدس حفظ شود، اما تعبیر اصلی بنا دیگر مشخص نبودهاست و از سوی دیگر مردم هم ساختن بناهای با عظمت سنگی را خارج از قوه بشری میدانستهاند و به حضرت سلیمان که دیوان را برای کارهای دشوار در خدمت داشتهاست، نسبت میدادهاند. به همین جهت آرامگاه کوروش را هم از بناهای آن حضرت میشمردند و آن را به مادر او نسبت میدادند و «مشهد مادر سلیمان» میخواندند.
نقش رستم نام مجموعه باستانی در شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که یادمانهایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای دادهاست. آرامگاه چند تن از پادشاهان هخامنشی (از جمله داریوش بزرگ و خشایارشا)، نقش برجستههایی از وقایع مهم دوران ساسانیان (از جمله تاجگذاری اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول بر امپراتوران روم)، بنایی موسوم به کعبه زرتشت و نقشبرجسته ویرانشدهای از دوران ایلامیان در نقش رستم قرار دارد.
نقش رستم در شمال مرودشت در فاصله ۶ و نیم کیلومتری از تخت جمشید واقع شدهاست و نام آن مانند نامهای تخت جمشید، نقش رجب و بسیاری نامهای مکانهای تاریخی دیگر، ارتباط مستقیم تاریخی با آثار موجود در آن ندارد.
آرامگاه چهار شاه هخامنشی در نقش رستم جای گرفتهاست. هر چهار آرامگاه شکلی شبیه علامت + دارند و در دل کوه با ارتفاع قابل توجهی از سطح زمین قرار دارند.
درون حفرهٔ آرامگاه سه اتاقک در دل کوه کنده شدهاست که در هر یک سه گور صندوق مانند قرار دارد. تمام این اتاقکها و گورها خالیاند و احتمالاً توسط لشکر اسکندر غارت شدهاند.
پارسه یا تَختِ جَمشید نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که سالیان سال پایتخت مجلل تشریفاتی امپراتوری ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بودهاست. داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول، زمانی حدود ۵۰ سال مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشنها مخصوصا نوروز در تخت جمشید برپا کردند. در اولین روز سال نو گروههای زیادی از ملل گوناگون به نمایندگی از ساتراپیها یا استانداریها اعم از یونانیان و مصریان تا بابلیان و هندیها با هدایایی مانند ظروف ساخته شده از لاجورد، انواع جامهای زرین و حیوانات گوناگون در تخت جمشید جمع میشدند و هدایای خود را به شاه تقدیم میکردند.[۱]
باور تاریخدانان بر این است که اسکندر مقدونی سردار یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و پارسه را به آتش کشید [۲] و احتمالا بخش عظیمی از کتابها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با اینکار نابود نمود. با اینحال ویرانههای این مکان هنوز هم در شهرستان مرودشت در استان فارس برپا است و باستان شناسان از ویرانههای آن نشانههای آتش و هجوم را بر آن تایید میکنند.
این مکان از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است
کاخ ها و ساختمان ها
کاخ آپادانا
کاخ آپادانا از قدیمیترین کاخهای پارسه است. این کاخ که به فرمان داریوش بزرگ بنا شدهاست، برای برگزاری جشنهای نوروزی و پذیرش نمایندگان کشورهای وابسته به حضور پادشاه استفاده میشدهاست.
این کاخ توسط پلکانی در قسمت جنوب غربی آن به «کاخ تچرا» یا «کاخ آینه» ارتباط مییابد. کاخ آپادانا از ۷۲ ستون تشکیل شدهاست که در حال حاضر ۱۴ ستون آن پابرجاست ته ستونهای ایوان کاخ گرد ولی ته ستونهای داخل کاخ مربع شکل میباشد
تچر یا تچرا به معنای خانه زمستانی میباشد.این کاخ نیز به فرمان داریوش کبیر بنا شده و کاخ اختصاصی وی بودهاست. روی کتیبهای آمده : «من داریوش این تچر را ساختم.»
این کاخ یک موزه خط به شمار میرود از پارسی باستان گرفته در این کاخ کتیبه وجود دارد تا خطوط پهلوی بالای ستونها از نمای جلوییهای مصری استفاده شدهاست. قسمت اصلی کاخ توسط داریوش بزرگ و ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایارشا و پلکان سنگی غربی توسط اردشیر دوم بنا شدهاست
این کاخ که کاخ خصوصی خشایارشا بودهاست در مرتفعترین قسمت صفهٔ پارسه قرار دارد. این کاخ از طریق دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه ارتباط دارد. احتمال میرود آتش سوزی از این مکان شروع شده باشد به خاطر نفرتی که آتنیها از خشایارشا داشتند به خاطر به آتش کشیده شدن آتن به دست وی. رنگ زرد سنگها نشان دهنده تمام شدن آب درون سنگها به خاطر حرارت است. اینجا مکان کوچکی بوده ۶*۶ ستون قرار داشتهاست. به خاطر ویرانی شدیدی که شده اطلاعات زیادی در مورد این کاخ در دسترس نیست خیلیها از اینجا به عنوان کاخ مرموز نام بردهاند. هدیش به معنای جای بلند میباشد و چون خشایارشا نام زن دوم او هدیش بودهاست نام کاخ خود را هدیش میگذارد این کاخ در جنوبیترین قسمت صفه قرار دارد و قسمتهای زیادی از کف از خود کوه میباشد
این کاخ توسط خشایارشا ساخته شدهاست و به نسبت سایر بناها در ارتفاع پایینتری قرار گرفتهاست. بخشی از این کاخ در سال ۱۹۳۱ توسط شرقشناس مشهور، پرفسور ارنست امیل هرتزفلد، خاکبرداری و از نو تجدیدبنا شد و امروزه به عنوان موزه و ادارهٔ مرکزی تأسیسات پارسه مورد استفاده قرار گرفتهاست.
وسعت این کاخ در حدود ۴۶۰۰۰ مترمربع است و سقف آن بهوسیلهٔ صد ستون که هر کدام ۱۴ متر ارتفاع داشتهاند، بالا نگه داشته میشدهاست.
به این مکان کاخ شورا یا تالار مرکزی میگویند. احتمالاً شاه در اینجا با بزرگان به بحث و مشورت میپرداختهاست. با توجه به نقوش حجاری شده، از یکی از دروازهها شاه وارد میشده و از دو دروازه دیگر خارج میشدهاست. به این دلیل به این جا کاخ شورا میگویند که در اینجا دوسر ستون انسان وجود داشته که جاهای دیگری نیست و سر انسان سمبل تفکر است.
در فاصله ۶ و نیم کیلومتری از پارسه نقش رستم قرار دارد.در نقش رستم آرامگاهای شاهنشاهانی مانند داریوش بزرگ ٫ خشایارشا ٫ اردشیر یکم و داریوش دوم واقع است.آرامگاه پنجمی هم هست که نیمه کاره باقی مانده و احتمالا متعلق به داریوش سوم است.
این ساختمان که از چندین تالار، اطاق و حیاط تشکیل شدهاست با دیوار عظیمی از بقیهٔ پارسه جدا میشود.
در حفاریهای انجام شده در محل پارسه تعداد بسیار کتیبههای گلی که در انبارهای زیر پارسه انباشته شده که بر اثر سوختن پارسه پخته شدند یافت شد و همگی به آمریکا ارسال شد که متاسفانه در بین راه تعداد بسیاری از آنها از بین رفتند و مقدار مانده نیز به علت جنگ جهانی دوم در انبارهای دانشگاه آمریکا ماند و ترجمه نشد . سر انجام بخشی از آنها ترجمه که مشخص شد حاوی دفاتر حسابداری امپراتوری هخامنشی است و فراتر از آن مشخص شد ایرانیان در آن زمان چگونه می زیسته اند به عنوان مثال مشخص شد کلیه کارگران و مهندسان در ساخت پارسه حقوق در یافت داشته ( شراب - گندم و ... ) و زنان دارای حقوق کامل بوده و حتی مرخصی بارداری داشته و کسانی هم حقوق دریافت میداشته اند تا از کودکان مراقبت کنند متاسفانه در تاریخ ۱۳۸۷ ه ش مشکلات زیادی بر سر این کتیبهها رخ داد به این شکل که تعدادی یهودی با ادعای دست داشتن حکومت جمهوری اسلامی در بمب گزاریها علیه یهودیان تقاضای غرامت کرده و به عنوان مال ایران این کتیبهها را معرفی کردند و تقاضای دریافت این کتیبهها را به عنوان غرامت نمودند .
بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه.ق) ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفتهاست. (مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در کنار این بازار قرار دارند)
بازار طویل خوش طرحی که از بهترین آثار کریم خان زند است و هنوز تقریباً سالم و پابرجای در شیراز باقیمانده، بنام «بازار وکیل» مشهور است و تصور میرود شهریار زند پس از ملاحظه بازار قدیمی لار (از آثار زمان شاه عباس کبیر) طرح آنرا در شیراز ریختهاست. تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حوالجات و صرافیها همگی در حجرههای این بازار انجام میگرفته و در واقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بوده و تمام امور بازرگانی در آنجا به جریان میافتادهاست.
بازار وکیل تشکیلاتی داشته که بازرگانان میتوانستند با اطمینان کامل کالاهای خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم از آن استفاده نمایند.
این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد و مشتمل بر حجرههائی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بودهاست و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع مینمودهاست.
مصالح ساختمانی این بازارها گچ و آجر وآهک بوده که روی پایههائی از تخته سنگهای تراشیده قرار گرفتهاست. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب میشود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شدهاست.
قسمتهای مختلف این بازارها، بنا بر اساس کارهای صنعتی که در آن انجام میگرفته بنامهای مخصوص خوانده میشود مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت میشد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراجها و بازار شمشیرگرها.
بازار وکیل در ردیف آثار تاریخی کشور به شماره ۹۲۴ به ثبت رسیده و اداره کل حفاظت آثار باستانی ایران در حفاظت آن کوشا میباشد.
فرصتالدوله شیرازی در آثار عجم درباره این بازار چنین مینویسد:
این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد و مشتمل بر حجرههائی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بودهاست و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع مینمودهاست.
مصالح ساختمانی این بازارها گچ و آجر وآهک بوده که روی پایههائی از تخته سنگهای تراشیده قرار گرفتهاست. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب میشود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شدهاست.
قسمتهای مختلف این بازارها، بنا بر اساس کارهای صنعتی که در آن انجام میگرفته بنامهای مخصوص خوانده میشود مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت میشد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراجها و بازار شمشیرگرها.
بازار وکیل در ردیف آثار تاریخی کشور به شماره ۹۲۴ به ثبت رسیده و اداره کل حفاظت آثار باستانی ایران در حفاظت آن کوشا میباشد.
فرصتالدوله شیرازی در آثار عجم درباره این بازار چنین مینویسد:
بازار وکیل یکی از بازارهای مرحوم کریم خان وکیل است قریب به مسجد وکیل چهار بازار از آجر و گچ ساخته شالودههای آن از سنگهای کلان قرار داده و در وسط چهار بازار چهارسوئی است که سقفش بسیار بلند و طرازش دلپسند است. کمتر بازاری در ایران بدین اسلوب و بنیان دیده میشود. یک بازار بزرگ تا برسد به چهارسوی مذکور چهل و یک طاق است، آنرا بازار بزازان گویند از هر گونه اقشمه و امتعه دارد. سمار و بلورفروش و خیاط و غغیره نیز در آن هست. بازار دیگر چهل و شش طاق است آنرا بازار کلاهدوزان نامند از کلاهدروز و اصناف دیگر دارد مع بسیاری از صرافان.
بازار دیگر ده طاق است در آن تمام سراج و ترکشدوزاند در وسط بازار اول که بازار بزازان باشد نیز بازاری است یازده طاق در آن جماعت شمشیرگرانند. درب این بازار منتهی میشود بدرب مسجد وکیل . . . .
بازار وکیل در هنگام امتداد خیابان زند از طرف شهرداری شکافته شده بطوریکه امروز خیابان زند عمود بر آن و از نزدیک چهار سوق بازار میگذرد.
باغ یا عمارت عفیف آباد از آثار تاریخی شیراز است.
این باغ در خیابان عفیف آباد شهر شیراز واقع است و هم اکنون در اختیار ارتش قرار دارد و یکی از بزرگترین موزههای سلاح خاور میانه در آن وجود دارد.
باغ عفیف آباد نمونهٔ کاملی از هنر گل کاری ایرانی است. سازنده عمارت باغ، میرزا علی محمدخان قوام الملک دوم است که در سال ۱۲۸۴ ه.ق. آن را احداث نمود.
باغ عفیف آباد (با نام دیگر باغ گلشن) مجموعه موزه ایست در شیراز. این باغ در یکی از مناطق عیان نشین شیراز واقع شده و مجموعه در سال ۱۸۶۳ میلادی ساخته شد. این مجموعه شامل یک کاخ سلطنتی , موزه سلاحهای قدیمی و یک باغ ایرانیست که همگی برای بازدید عموم هستند.
با وسعتی حدود ۱۲۷۰۰۰ متر مربع از زیباترین باغهای تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغهای مهم و گردشگاه پادشاهان بود. باغ عفیف آباد یکی از قدیمیترین باغهای شیراز است. در دوران صفویان این باغ توسط شاهان صفوی مورد استفاده قرار میگرفته. بنای اصلی کنونی توسط میرزا علی محمد خان قوام دوم در سال ۱۸۶۳ ساخته شد. قوام دوم قناتی در نزدیکی باغ را برای آبیاری آن خریداری کرد. پس از درگذشت قوام این باغ به خواهرش عفیفه میرسد و پس از آن عفیف آباد نام میگیرد.
در سال ۱۹۶۲ میلادی در اختیار ارتش قرار گرفت و در حال حاضر به عنوان موزه اسلحه مورد استفاده قرار میگیرد.
باغ دلگشا یکی از باغهای تاریخی شیراز بوده و در ناحیه آرامگاه سعدی قرار دارد.
جیمز موریه ساخت آن را به کریم خان زند نسبت داده ولی برخی اعتقاد دارند قدمت باغ دلگشا به دوران ساسانیان در قبل از اسلام میرسد. این باغ در دوران صفویه و زندیه از مراکز مهم تفریحی در شیراز بودهاست.
مساحت این باغ ۵/۷ هکتار میباشد و بیشتر درختان آن را مرکبات مخصوصاً نارنج و پرتقال تشکیل میدهند. عمارت این باغ نیز به شکل سه طبقه با دو ورودی در دو طرف و ایوانی در طبقه میانی که مشرف به استخر مقابل عمارت است، خبر از روزگار شکوه و عظمت باغ میدهد. طی چند سال گذشته این بنا چندین بار دستخوش حریق شده و به شکل مخروبه درآمدهاست.
باغ ارم یک باغ ایرانی تاریخی در شهر شیراز است و شامل چند بنای تاریخی و باغ گیاهشناسی میشود.
تاریخ ساخت و بنیانگذار اولیه باغ ارم شیراز، بهدرستی مشخص نیست؛ ولی توصیفهایی از آن در سفرنامههای متعلق به قرن دهم و یازدهم هجری آمدهاست. این باغ تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از اقصا نقاط جهان در این باغ کاشته شده است؛ به شکلی که باغ در قالب یک نمایشگاه از انواع گلها و گیاهان درآمدهاست. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاهشناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد.
عمارت وسط، هسته مرکزی این باغ محسوب میشود. این عمارت، از سه طبقه، با تزئینات فراوان تشکیل شدهاست.
اتاقهای طبقه زیرین که تقریباً زیرزمین هستند، محلی است برای استراحت در روزهای گرم تابستان. تزئینات این اتاقها، کاشیکاریهای رنگین است. دو طبقه بالایی دارای ستونهایی است که از تخت جمشید الهام گرفته شدهاند.
در پیشانی بنا، دو نیمدایره در دو طرف، و یک تابلو بزرگ در وسط قرار گرفته که از ۳ هلال روی هم تشکیل شدهاست. این تابلو، تصاویری از شاهنامهٔ فردوسی و نبرد شاهان قاجار را نشان میدهد. این بنا بیش از هفتاد سال به خوانین قشقایی تعلق داشته که در دوران پهلوی مصادره شده است
ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز قرار دارد. این ارگ در دوره سلطنت سلسله زندیه ساخته شدهاست و پس از اینکه کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت خود و این مکان را بهعنوان مکان زندگی خود انتخاب کرد، به ارگ کریمخان معروف شد. در زمان سلطنت سلسله پهلوی از ارگ بهعنوان زندان استفاده شد که آسیبهایی به آن وارد شدهاست. در سال ۱۳۵۰ این ارگ به اداره فرهنگ و هنر وقت واگذار شد. این بنای بزرگ اکنون زیر نظر سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اداره میشود و از چند سال پیش کار مرمت این بنا آغاز شدهاست تا به عنوان موزه بزرگ فارس مورد استفاده قرار گیرد.
آرامگاه سعدی محل زندگی و دفن سعدی، شاعر برجستهٔ پارسیگوی است. طراح و معمار این بنا محسن فروغی است. این آرامگاه در خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در شیراز قرار دارد.
حافظیه نام مجموعهٔ آرامگاهی شاعر برجستهٔ ایرانی، حافظ شیرازی است. مجموعهٔ حافظیه در شهر شیراز قرار دارد.
آرامگاه حافظ در شمال شهر شیراز، پایینتر از دروازه قرآن، در یکی از قبرستانهای معروف شیراز به نام خاک مصلی قرار دارد و مساحت آن ۱۹۱۱۶ متر مربع است. ۶۵ سال پس از درگذشت حافظ، در سال ۸۵۶ هجری قمری (برابر ۱۴۵۲ میلادی)، شمسالدین محمد یغمایی وزیر میرزا ابوالقاسم بابر گورکانی (پسر میرزا بایسنغر نواده شاهرخ بن تیمور) حاکم فارس، برای اولین بار ساختمانی گنبدی شکل را بر فراز مقبره حافظ بنا کرد و در جلو این ساختمان، حوض بزرگی ساخت که از آب رکنآباد پر میشد. این بنا یک بار در اوایل قرن یازدهم هجری و در زمان حکومت شاه عباس صفوی، و دیگر بار ۳۵۰ سال پس از وفات حافظ به دستور نادرشاه افشار مرمت شد. در سال ۱۱۸۷ هجری قمری، کریم خان زند بر مقبره حافظ، بارگاهی به سبک بناهای خود،شامل تالاری با چهار ستون سنگی یکپارچه و بلند و باغی بزرگ در جلو آن ساخت و بر مزارش سنگ مرمری نهاد که امروز نیز باقی است.
صنایع دستی از قبیل خاتم کاری فارس ، نقره کاری ، سفال سازی ، منبت کاری و قالی بافی از مهمترین سوغاتی های شیراز محسوب میگردد.
عرقیات و شربت های طبیعی بهترین سوغاتی های شیراز است. عرق شاتره ، نسترن ، بیدیمشک ، اترج ، تارونه ، بهار نارنج ، نعنا چهل گیاه ، کاسنی ، شربت به لیمو و نارنج ، گاوزبان و کیالک از این نمونه اند که هرکدام دارای خاصیت خود میباشند.
گلاب میمند از سوغاتی های مهم فارس و شیراز است.
اسطخری در کتاب مسالک و ممالک مینویسد : ( گلاب فارس از جور خیزد و به دیار حجاز و یمن و شام و مصر و مغرب و خراسان ببرند و آب طلع ( عرق طارونه ) آنجا چکانند و هیچ جای دگر ندانند، زعفران و آب بید (بیدیمشک) بهتر از آن که به دیگر جای باشد )
ابوریحان بیرونی در کتاب صدینه مینویسد :
گلی را که از وی گلاب گیرند ، اهل فارس به آن آزاد گل گویند . سرزمین فارس در سراسر دوران غزنویان،به گرفتن گلاب از گل شهرت داشت.اگر چه در گذشته، گلاب یزد ، اصفهان و بصره ، اسم و رسمی داشتند ولی سرزمین فارس مهمترین مرکز تولید گلاب و عطر های گوناگون بوده است.
دیگر سوغاتی های شیراز و استان فارس عبارتند از :
کلوچه و مسقطی شیراز
لیمو ترش جهرم
خرمای جهرم
نان شیرین فسا
حلوای ارده و نان کنجدی
حلوای مسغتی لار
حاج بادام و نان کماج نی ریز
پرتقال داراب
گیوه آباده
رب انار ارسنجان
پارک ملی بمو
پارک ملی بمو با چشمه سارهای زیبا در 18 کیلومتری شمال شیراز به مرودشت قرار دارد. از تفریجگاههای شیراز است. آب زلال چشمه سارها در دامنه این کوه جاری است.
آبشار کوهمره سرخی
در 50 کیلومتری جاده شیراز به کازرون جاده کوهمره سرخی منشعب می شود که منطقه ای با درختان سرسبز و آبشار دل انگیز است.
بهشت گم شده (تنگ بستانک)
منطقه ای زیبا و افسانه ای از طبیعت است که بسیار زیبا ، خوش آب و هوا و سرسبز است. نام اصلی آن تنگ بستانک میباشد و به علت جاذبه فرح انگیزش به بهشت گم شده مشهور گردیده است.
آبشار مارگون
آبشار زیبا و فرح انگیز مارگون زینت بخش دره های سر سبز و جنگلی در غرب شهرستان سپیدان است. این ابشار به ارتفاع 70 متر و عرض 100متر در فاصله 45 کیلومتری شهر اردکان و 130 کیلومتری شیراز قرار دارد
دریاچه مهارلو ( دریاچه نمک )
دریاچه مهارلو در 15 کیلومتری جاده شیراز-فسا قرار دارد.
تفریح گاه های دیگر عبارتند از :
چشمه جوشک : در 24 کیلومتری شمال غربی شیراز.
چشمه شش پیر : در 15 کیلومتری شهرستان سپیدان در دریاچه زیبای برم شش پیر ماهیگیری هم ممکن است و در فصل بهار بسیار دیدنی است.
چله گاه : با درختان سرسبز و چشمه های آب در 5 کیلومتری شهر سپیدان به یاسوج قرار دارد و دارای امکانات رفاهی سرویسهای بهداشتی ، آب لوله کشی و برق می ّباشد.
تنگ تیزاب : با درختان سرسبز ، چشمه های آب و رودخانه زیبا در 30 کیلومتری جاده سپیدان به یاسوج قرار دارد . دارای امکانات رفاهی ، سرویس بهداشتی ، برق ، آب لوله کشی و چادر می باشد. مکانی مناسب برای گردش گری در فصل تابستان است.
پیست اسکی : در 5 کیلومتری شهر سپیدان پیست اسکی جنوب ایران قرار دارد . تجهیززات مورد نیاز از قبیل بالابر و دیگر وسایل مورد نیاز در این پیست فراهم میباشد.
چشمه پیربناب ( پیربنو ) : در 15 کیلومتری جنوب شیراز.
سد درودزن : در 100 کیلومتری شمال غربی شیراز.
بند بهمن : بر روی رودخانه قرهآغاج در 60 کیلومتری جنوب شیراز ( بخش کوار ).
اماکن مذهبی و زیارتی :
یکی از ویژگی های مهم شیراز وجود بقعات متبرکه است .حرم های مطهر فرزندان گرامی حضرت موسی بن جعفر و دیگر امازادگان همچون ستارگانی درخشان فضای ملکوتی این شهر را منور نموده اند. آستان مبارک این اماکن مقدسه روشنی بخش قلوب مومنان و تسلی دلهای حاجتمندان است و علاوه بر مکان های زیارتی ، محل آرایه معماری ، شعر و ادب ، نقاشی ، حجاری و کاشی کاری هنرمندان شیرازی می باشد. اهالی متدین شیراز در نهایت احترام از این میراث های معنوی و فرهنگی حفظ و نگهداری نموده و در عمران و آبادی زیارت گاه ها کوشش فراوان بخرج می دهند .در این مجموعه به اختصار شخصیت والای بعضی از این امامزادگان واجبالتعظیم شرح داده می شود. امید است زیارت کننده ها و مسافرین عزیز از برکات قدسی آنان بهره مند گردند
- آستان مقدس حضرت شاه چراغ (ع)
- آستان مقدس حضرت سید میرمحمد
- آستان مقدس حضرت سیدعلاءالدین حسین
- آرامگاه شهید دستغیب
- آرامگاه علی ابن حمزه
- آرامگاه سید تاج الدین غریب
- آرامگاه امام زاده ابراهیم
- آرامگاه امام زاده زنجیری
- سایر نقاط زیارتی و امامزادگان شیراز
- دروازه قران
- آرامگاه خواجوی کرمانی
- گهواره دید
- چاه مرتاض علی
- ارگ کریمخانی
- آرامگاه حافظ
- آرامگاه سعدی
- نارنجستان قوام
- تخت جمشید
- پاسارگاد
- نقش رستم